NHÌN LẠI THỊ TRƯỜNG VÍ ĐIỆN TỬ VIỆT NAM - MỘT MỎ VÀNG NHƯNG CÁC ÔNG LỚN VẪN BÁO LỖ
FinFan đã thảo luận nhiều bài viết về ví điện tử trên thị trường Việt Nam. Đáng chú ý trong loạt bài viết này, FinFan đã đề cập đến 3 ví điện tử được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam. Trong số ba ông lớn này, chỉ có VNPay báo cáo lợi nhuận cho đến khoảng cuối năm 2021 và dự kiến sẽ tiếp tục theo bài viết mới nhất trên báo điện tử CafeBiz chuyên về kinh doanh và tài chính.
Trong bối cảnh khó khăn phải cạnh tranh với dịch vụ của ngân hàng như ở thời điểm hiện tại ở bài viết nói về sự trái ngược trong cuộc cạnh tranh giữa ngân hàng và ví điện tử của Trung Quốc và Việt Nam, FinFan sẽ dẫn giải bài viết sau đây từ năm 2023 của mình về việc phân tích xem điều gì đã xảy ra với những người dùng ví điện tử hàng đầu tại Việt Nam? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm câu trả lời cho vấn đề này và giải pháp đến từ chuyên gia.
Zalo Pay và MoMo, hai ông lớn có số lượng người dùng lớn nhất trên thị trường và những thế mạnh của họ.
Zalo Pay - một ông lớn mở rộng thị trường theo hình thức tương tự như WeChat Pay của Trung Quốc
Dù ra đời sau MoMo (khoảng năm 2016), nhưng với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Tập đoàn Vina Game (VNG) cùng với mạng lưới người dùng của mạng xã hội nhắn tin hàng đầu Việt Nam, Zalo.
Zalo Pay dần chinh phục thị trường và đạt được thành công ban đầu về số lượng người dùng, lọt vào top các ví điện tử được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam.
Có thể nói mô hình phát triển của Zalo Pay được cập nhật và phát triển dựa trên mô hình phát triển rất thành công của WeChat Pay tại thị trường Trung Quốc vì chúng tương tự nhau ở 3 đặc điểm sau:
Họ đều phát hành mạng xã hội nhắn tin miễn phí được hầu hết mọi người sử dụng.
Nếu WeChat Pay được phát triển dựa trên nền tảng mạng xã hội nhắn tin phát triển nhanh nhất và được sử dụng rộng rãi nhất tại Trung Quốc là WeChat, thì Zalo cũng là bước đệm hoàn hảo cho sự thành công của ví điện tử cùng tên với công cụ nhắn tin miễn phí số 1 tại Việt Nam.
Họ đều bắt đầu từ một điểm xuất phát và được đầu tư bởi một công ty công nghệ khá mạnh trong lĩnh vực game online và nạp thẻ online trong quá khứ. Lý do WeChat Pay phát triển mạnh mẽ ở thị trường Trung Quốc là vì họ là công ty con của một tập đoàn công nghệ khởi nghiệp là nhà phân phối các game online nổi tiếng và thành công với thẻ nạp để nâng cấp vật phẩm trong game khi trước đây là Tencent.
Điều đó chứng tỏ họ cũng đã thành công với mô hình cổng thanh toán để phục vụ cho sự phát triển của game của họ.
Mô hình phát triển ví điện tử tương tự, tạo ra một công cụ nhắn tin miễn phí để phục vụ phần lớn người dùng trong nước, sau đó tạo ra mô hình thanh toán để hỗ trợ nhu cầu thanh toán khi mua sắm online của những người dùng trên.
Đồng thời, nó mở ra một kỷ nguyên phát triển đa kênh không dừng lại ở mô hình mạng xã hội nhắn tin.
Thực tế đã chứng minh rằng mô hình kinh doanh trực tuyến của Douyin (TikTok) tại Trung Quốc đã được Tencent phát triển rất tốt và trở thành một làn sóng phát triển thị trường.
Trở lại với mô hình phát triển của Zalo Pay cũng tương tự, VinaGames đã rất thành công và đã là một lực lượng cạnh tranh cực lớn đối với VTC trong quá khứ.
Đến nay, VinaGames cũng đã trở thành người dẫn đầu trong ngành công nghiệp game tại Việt Nam và đồng thời, một số công ty con của VinaGames và các mảng công nghệ khác như Zalo và Zalo Pay của Zion cũng dần dẫn đầu trong thị trường của mình.
VinaGames và Tencent đều là những ông lớn theo xu hướng.
Bắt đầu từ hai công ty phát triển game online cho PC, hai ông lớn này vẫn nắm bắt cơ hội trong thị trường nội địa của mình để mở rộng sang thị trường ứng dụng di động để phát triển các nền tảng bắt kịp xu hướng.
Họ thậm chí còn là những công ty mở ra những xu hướng mới cho thị trường như xu hướng game online từ những năm 2000 cho đến hôm nay hoặc xu hướng mạng xã hội video ngắn của Douyin (TikTok Trung Quốc) đã lan rộng trên toàn thế giới.
Đặc biệt, xu hướng chỉ cần gõ lệnh trên Zalo để có thể thanh toán trên Zalo Pay hoặc ở Trung Quốc, WeChat và WeChat Pay đã tạo ra một bước tiến lớn cho ngành thanh toán ở nước họ.
MoMo - một ông lớn và tiên phong trong thị trường ví điện tử
Ra mắt vào năm 2014 khi thị trường smartphone bắt đầu trở nên phổ biến ở Việt Nam, MoMo ra đời và là ứng dụng đầu tiên áp dụng thanh toán cho mọi thứ chỉ bằng ứng dụng di động trên thị trường Việt Nam.
Với chiến lược rất thông minh của mình, MoMo nhanh chóng chinh phục được một lượng lớn người dùng ngay từ đầu và nhanh chóng dẫn đầu thị trường về số lượng người dùng cho đến nay với hơn 56% người dùng hoạt động.
Nếu thế mạnh của Zalo Pay đến từ việc tận dụng sự phát triển của VinaGames cũng như mạng xã hội nhắn tin Zalo, thì thế mạnh của MoMo có thể đến từ 3 yếu tố sau:
Kết hợp với các ngân hàng lớn nhất Việt Nam từ sớm
Ngay từ những ngày đầu ra mắt thị trường, ông lớn ngân hàng Vietcombank đã bắt đầu chú ý đến MoMo và cho phép công ty này thử nghiệm dịch vụ thanh toán của mình bằng cách kết nối trực tiếp với hệ thống của MoMo (hãy nhớ rằng, Vietcombank là một trong những ngân hàng Big 4 tại Việt Nam).
Với sự trợ giúp của Vietcombank, MoMo cũng đã phần nào chinh phục được phần lớn khách hàng sử dụng dịch vụ tại ngân hàng này. Cũng từ đó, MoMo có thêm lợi thế trong việc tiếp cận và kết nối dịch vụ của mình với các ngân hàng lớn khác, đồng thời nhận được đầu tư từ các quỹ liên quan đến ngân hàng lớn như Goldman Sachs và Standard Chartered.
Chọn các dịch vụ rất phù hợp với giới trẻ, những khách hàng tiềm năng nhất cho lĩnh vực ví điện tử MoMo là ví điện tử tiên phong trong các lĩnh vực thanh toán vé xem phim, cửa hàng ăn uống và một số dịch vụ liên quan đến giới trẻ như (thanh toán vé xe buýt, thanh toán học phí đại học, v.v.).
Năm 2021, nhận thấy mô hình Mua trước trả sau (Buy Now Pay Later) có tiềm năng lớn (đặc biệt là đối với giới trẻ), MoMo chủ động liên kết với TPBank mở ứng dụng "Ví Laterpay" cho khách hàng sử dụng các dịch vụ kết nối của mình.
MoMo cũng là một trong những công ty ví điện tử đầu tiên liên kết với các ứng dụng giao đồ ăn phổ biến với giới trẻ như Grab, Gojek, Be, v.v., và phối hợp với họ để triển khai các chương trình ưu đãi khi đặt đồ ăn trên các ứng dụng giao đồ ăn đó.
Tạo ra các chương trình độc đáo thu hút người dùng
MoMo luôn tạo ra các chiến dịch để thu hút người dùng cũng như thúc đẩy họ tương tác với nhau trên ứng dụng của mình như "Nuôi heo trên app để nhận thưởng", "Chạy bộ để nhận thưởng".
Điều này khiến khách hàng không chỉ nghĩ đến MoMo như một ứng dụng chuyển tiền nhàm chán như ngân hàng, mà còn là nơi để họ giải trí cũng như thực hiện các công việc hữu ích cho xã hội khác như các chương trình quyên góp tiền cho quỹ từ thiện hoặc quyên góp heo nuôi cho các quỹ đó.
Zalo Pay và MoMo - Tại sao cả hai ông lớn trên đều bị lỗ?
Dù có những thế mạnh rõ ràng, tại sao các ông lớn trên vẫn bị lỗ trong thị trường? Điều đó có thể đến từ 3 lý do sau:
Thứ nhất, nhu cầu mua sắm hoặc đặt đồ ăn online do COVID-19, cả Zalo Pay và MoMo đều mất thị phần vào tay Shopee Pay.
Tiếng còi xe cứu thương và các chốt kiểm soát được thiết lập để hạn chế giao thông và di chuyển giữa các tuyến đường là những điều dễ nhận thấy nhất trong những năm đại dịch COVID-19 bùng phát mạnh mẽ trên khắp Việt Nam.
Lúc đó, nhu cầu của mọi người chuyển sang mức cuối cùng của tháp Maslow (có đủ để mặc và giữ sức khỏe), và họ không thể đến trực tiếp cửa hàng để mua sắm, nên họ cần mua sắm nhiều hơn là sử dụng các ứng dụng thanh toán trực tiếp này.
Điều này ảnh hưởng lớn đến thu nhập và doanh thu của ví điện tử nói chung và MoMo và Zalo Pay nói riêng. Ở phía bên kia, Shopee đã tận dụng cơ hội này để mở rộng kênh thương mại điện tử của mình cũng như ứng dụng giao đồ ăn online.
Đó cũng là cơ hội để Shopee Pay tăng doanh thu khi cả người bán và người mua đều sử dụng ví này để hưởng ưu đãi mà Shopee mang lại cho họ thông qua việc đặt hàng hoặc đặt đồ ăn online.
Thứ hai, cơ hội xây dựng thương hiệu thay vì có doanh thu ngắn hạn.
Tuy nhiên, trong những thời điểm khó khăn này, cũng là cơ hội để các ví điện tử này củng cố nhận thức thương hiệu với khách hàng của mình. Tất cả các ông lớn trong ngành đều hiểu rõ thời gian vàng trong cuộc khủng hoảng này và chi mạnh vào vấn đề này.
So với Shopee Pay và Moca (gần như đóng ứng dụng vào năm nay) nhận được sự hỗ trợ từ các ông lớn trong ngành thương mại điện tử và ứng dụng đa tiện ích. Các ví điện tử không phải là sản phẩm trong hệ thống tiện ích như MoMo và Zalo Pay phải chi tiêu nhiều hơn nữa để thu hút khách hàng sử dụng dịch vụ với những thế mạnh vốn có của mình.
Kết quả cho thấy, dù lỗ đến 800 tỷ đồng như trường hợp của MoMo hay 1.200 tỷ đồng như trường hợp của Zalo Pay, hai ông lớn này vẫn đứng đầu trong việc thu hút khách hàng, chiếm lần lượt hơn 56% thị phần cho MoMo và Zalo Pay chiếm 14% thị phần (tính đến cuối năm 2021).
Mở rộng cơ hội hợp tác với các bên giao đồ ăn nhanh khác hoặc chuỗi thương hiệu không quá chú trọng đến các nền tảng thương mại điện tử.
Bên cạnh cơ hội mở rộng nhận thức thương hiệu, đây cũng là cơ hội để cả ZaloPay và MoMo (đều là đối tác của FinFan trong mảng nhận tiền kiều hối quốc tế) mở rộng tiện ích của mình đến các ứng dụng giao đồ ăn khác như Gojek, Be, Baemin, v.v., để tăng khả năng cạnh tranh với Shopee Food và GrabFood.
Hơn nữa, một số thương hiệu không coi nền tảng thương mại điện tử Shopee là kênh phân phối chính (thời trang đắt tiền, thủ công mỹ nghệ, mỹ phẩm đắt tiền) là nguồn đối tác mà MoMo và Zalo Pay sẽ nhắm đến khi Shopee tập trung quá nhiều vào việc tạo ra một hệ sinh thái thay vì quan tâm đến những khách hàng này.
Chia sẻ ưu đãi với các ứng dụng giao đồ ăn cũng như với các cửa hàng trên đã góp phần làm giảm doanh thu của hai ông lớn thị trường ví điện tử này.
Tại sao VNPay trong thời gian khó khăn vẫn có lãi?
MoMo và Zalo Pay vẫn đang cố gắng thu hút khách hàng tiềm năng sử dụng ví của họ và hoạt động theo mô hình B2B2C. Mô hình này sẽ gặp khó khăn khi một trong hai bên, khách hàng cuối hoặc doanh nghiệp đối tác, gặp khó khăn tài chính.
Một ông lớn khác trên thị trường, VNPay, vẫn có lãi nhờ phương thức hợp tác với các doanh nghiệp lớn theo mô hình B2B.
Khi đó, việc thu hút khách hàng cuối cùng sử dụng phương thức thanh toán của họ sẽ phần lớn là trách nhiệm của doanh nghiệp mà VNPay đã hợp tác.
Một ví dụ điển hình là sự phát triển vượt bậc của chuỗi siêu thị Coop-Mart và Coop-Food trong mùa dịch bệnh cũng góp phần không nhỏ vào doanh thu của VNPay khi Coop-Mart ký kết hợp tác độc quyền với VNPay.
Theo đó, khách hàng mua sản phẩm tại VNPay sẽ nhận được các ưu đãi hấp dẫn từ chuỗi siêu thị lâu đời nhất nước này.
Một ví dụ khác là các cổng thông tin của Cơ quan Thuế cũng như hệ thống CIC của Ngân hàng Nhà nước đã đạt được thỏa thuận với VNPay để sử dụng ví điện tử này làm phương thức thanh toán trực tuyến.
Bài viết này được biên soạn và thực hiện bởi đội ngũ nghiên cứu và phát triển thị trường của FinFan, cùng với phòng tiếp thị của chúng tôi.
Ý kiến từ chuyên gia về việc phát triển mảng ví điện tử tại Việt Nam
MoMo là nền tảng tài chính đứng vị trí số 1 rồi đến bank app rồi đến các ví điện tử khác. Việc ví điện tử vẫn được tin dùng bởi hàng chục triệu người dân Việt Nam cùng với tỷ lệ vượt trội như số liệu trên thì chắc chắn Ví điện tử phải cung cấp một giá trị gì đó. Vậy "giá trị đó là gì?
Ví điện tử hay nói rộng ra là fintech và ngân hàng đều là các cấu thành không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính ở Việt Nam do mỗi thành phần của hệ sinh thái cung cấp những giá trị riêng biệt. Với những thành phần của hệ sinh thái, sẽ có những điểm chung và những điểm khác biệt.
Starbucks nổi tiếng với câu nói "Chúng tôi không bán cafe mà bán trải nghiệm". Tương tự như vậy, trong hệ sinh thái tài chính mỗi fintech sẽ tập trung vào cung cấp các trải nghiệm riêng biệt và phù hợp với những nhóm khách hàng khác với các thành phần còn lại của hệ sinh thái
Nhận định của ông Nguyễn Mạnh Tường - CEO của MoMo trong cuộc phỏng vấn với CafeF mới đây."
Theo tôi có 4 hướng đi cho các ví để tập trung vào dựa trên nhu cầu của thị trường và xu hướng phát triển trong tương lai.
Thứ nhất, tự động hóa cao hơn các nhu cầu tài chính: Vay nhanh, thấu chi, ứng tiền merchant, ứng lương ngày, .. đây là nhu cầu hiện hữu mà ít ngân hàng hoặc tổ chức tài chính đáp ứng được.
Thứ hai, tích hợp hệ sinh thái lên BanksApp như: Taxi/VNShop của VNPAY, Loyalty của UrBox hoặc Accesstrade, hướng đi này tận dụng hơn 180 triệu user online cực kỳ đông đảo của các Banks để phát triển dịch vụ.
Thứ ba, phát triển phần cứng và API với Open API của Banks: SmartPOS, mPOS,... ngân hàng đang tối ưu chi phí, giảm vận hành phần cứng nên những năng lực mới này các bên thứ ba có thể hỗ trợ ngân hàng.
Thứ tư, xử lý các hạ tầng thanh toán kiểu như VETC, EPASS cho các nhu cầu mới phát sinh: Metro,...những hạ tầng mới đòi hỏi có đơn vị tập trung chuyên biệt xử lý và tạo nên lợi thế cạnh tranh. Đơn cử như toàn bộ ô tô phải dán VETC/EPASS để chạy trên đường tạo ra một lợi thế mà khó có bên nào cạnh tranh, thay thế được.
Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng những hướng này thực ra các công ty công nghệ trung gian khác cũng làm được mà không cần được cấp giấy phép ví điện tử khiến sự cạnh tranh càng ngày càng mở rộng..
Quan điểm của ông Lù Duy Nguyên, Chuyên gia trong lĩnh vực ví điện tử /thanh toán trong cuộc phỏng vấn với báo Vietnambiz mới đây
Theo tôi, việc phát triển của ví điện tử cần lan rộng không chỉ hỗ trợ các vấn đề thanh toán trong nước mà còn có thể lan rộng ra thị trường quốc tế. Hãy nhìn PayPal, AliPay mà xem, họ cũng bắt đầu từ 1 cổng thanh toán và phát triển lên Mobile Payment và giờ đây, họ phát triển mạng lưới thanh toán của mình trên toàn cầu.
Tuy nhiên, việc phát triển vẫn phải tuân thủ theo 5 xu hướng then chốt sau đây:
Với vai trò trung gian kết nối thanh toán xuyên biên giới về Việt Nam, FinFan hân hạnh làm cầu nối vững chắc, đáp ứng 5 xu hướng then chốt trên bằng phương án e-wallet aggregator kết hợp giữa các đối tác hỗ trợ thanh toán xuyên biên giới quốc tế như MoneyGram, Remitly, Ria Money Transfer, Paysend, v.v, với các đối tác e-wallet tại Việt Nam như: MoMo, ZaloPay, VNPay.
Quan điểm của Dr. Tuyen Nguyen, CEO của FinFan (một brand của Công ty Cổ Phần Nhất Phương - Best Way Corporation) chuyên về các giải pháp trung gian thanh toán xuyên biên giới về Việt Nam.
Về FinFan
FinFan là một công ty dịch vụ tài chính nhúng xuyên biên giới tập trung vào giải pháp chi trả hàng loạt, thu gom quỹ, xử lý thẻ, IBAN và giải pháp APMs kỹ thuật số, có thể cung cấp đầu vào và tích hợp có giá trị trên và cho cùng một.
FinFan đã tích hợp với hầu hết các MTO, PSP, switch và nền tảng fintech lõi nổi tiếng thế giới như Money Gram, Thunes, Qiwi, Remitly, World Remit, Bancore, PaySend, Terrapay, Ria Money Transfer (Euronet), Dlocal, Ripple, TripleA, FoMo Pay, Wings, v.v.
Để biết thêm thông tin, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua:
🌐https://finfan.io
📞(+84) 2866 85 3317
✉ support@finfan.vn
LinkedIn: FinFan
Dr. Tuyen Nguyen
Money Beyond Borders
